Het Varicella zoster virus is een bepaalde virusstam die behoort tot de herpesvirussen. Herpes virussen worden onder meer getypeerd doordat ze levenslang aanwezig kunnen blijven in de zenuwknopen (ganglia). De virusdeeltjes kunnen later terug actief worden met ziektetekens tot gevolg. Andere voorbeelden van herpes virussen zijn het herpes labialis virus – dat koortsblaasjes veroorzaakt – en het herpes genitalis: de verwekker van genitale herpes.
Het Varicella zoster virus veroorzaakt de kinderziekte waterpokken (ook wel windpokken of wijnpokken genoemd). De meeste mensen krijgen tijdens hun kindertijd deze aandoening om er dan immuniteit tegen op te bouwen. Het virus verdwijnt echter niet helemaal uit het lichaam: het blijft latent (=slapend) aanwezig in de spinale ganglia: de zenuwknopen rond het ruggenmerg.
Het virus kan tientallen jaren later plots terug actief worden, vaak door een vermindering van de immuniteit van de patiënt. De ziekte die hieruit ontstaan noemt men gordelroos, zona of herpes zoster. Net als bij waterpokken worden bij zona blaasjes op de huid gevormd. De blaasjes treden enkel op ter hoogte van één dermatoom: het deel van de huid dat door eenzelfde zenuw wordt geïnnerveerd.
De ziekte komt het meest voor bij mensen ouder dan 60 jaar en vaker bij mensen met een verminderde weerstand, zoals mensen met AIDS of mensen die immuuntherapie krijgen.