De alvleesklier of pancreas is een orgaantje dat gelegen is ter hoogte van de dunne darm en dat spijsverteringssappen en hormonen aanmaakt. De alvleesklier is een vitaal orgaan: zonder de hormonen die de pancreas aanmaakt, kunnen we niet leven.
Het belangrijkste hormoon dat door de alvleesklier wordt gemaakt is insuline. Het speelt een belangrijke rol in de suikerstofwisseling in het lichaam. Een te hoge suikerspiegel noemt men diabetes mellitus of suikerziekte en is een zeer frequent voorkomend probleem.
Diabetes is een zeer vaak voorkomende ziekte: men schat dat ongeveer 1 op 20 Belgen diabetes hebben. De helft van hen weet niet eens dat ze aan deze ziekte lijden. Men schat dat wereldwijd 190 miljoen mensen diabetes hebben.
Men maakt een onderscheid tussen verschillende vormen van diabetes mellitus:
Diabetes type 2 is veruit de meest voorkomende vorm van suikerziekte in de Westerse wereld.
De voornaamste symptomen van suikerziekte treden pas op bij hoge tot zeer hoge bloedsuikerwaardes. Dit betekent dat mensen met een lichte vorm van suikerziekte geen enkel symptoom kunnen vertonen!
De belangrijkste suikerziekteverschijnselen zijn:
Naast de symptomen die veroorzaakt worden door diabetes zijn er ook nog een heleboel complicaties die kunnen optreden door de ziekte of door een slechte controle ervan.
Diabetes mellitus is een systeem ziekte: het tast alle organen in het lichaam aan. Dit komt omdat een te hoog bloedsuikergehalte de zenuwen (diabetes neuropathie) en bloedvaten aantast met gevolgen in bijna alle organen.
De belangrijkste complicaties zijn:
Bij een slechte controle van de bloedsuikerspiegel kan deze oplopen. Als de lichaamscellen hierdoor langere tijd glucose tekort komen, spreken zij andere energiebronnen aan voor de verbranding, bijvoorbeeld vetten. Ketonen zijn bijprodukten van de vetverbranding. Indien de concentratie van ketonen in het bloed te hoog oploopt veroorzaken zij een acidose of verzuring van het bloed.
Bij een ernstige ketoacidose kan de patiënt bewusteloos worden.
Ketoacidose geeft een typische acetongeur aan de adem.
Indien een diabeticus te lang niet eet of zich te veel insuline heeft ingespoten kan hij een te lage bloedsuikerspiegel krijgen: hypoglycemie.
Bij milde gevallen van hypoglycemie krijgt de diabeet concentratiestoornissen en een verminderd reactievermogen. Hij kan agressief worden en moeite hebben met routinetaken.
Bij meer ernstige gevallen zal hij een snelle pols krijgen, wazig zien, misselijk worden en moeilijker spreken.
Indien niet tijdig wordt ingegrepen kan de patiënt kan in een coma belanden.
Diabetes verhoogt de kans op het ontwikkelen van hart- en vaatziektes - zoals hartinfarct, beroerte of perifeer arterieel vaatlijden - enorm.
Hart- en vaatziektes zijn de meest voorkomende doodsoorzaak in de Westerse wereld. Verschillende risicofactoren verhogen de kans op het krijgen van een cardiovasculair probleem. Naast diabetes vormen ook hypertensie (hoge bloeddruk), hypercholesterolemie (hoge cholesterol), obesitas (overgewicht) en het roken van tabak belangrijke risicofactoren. Vooral bij mensen die meer dan één risicofactor hebben is de kans op het krijgen van een hart-en vaatziekte aanzienlijk toegenomen.
Daarom zal men bij diabetici veel strengere eisen stellen bij het behandelen van hoge bloeddruk: bij een niet-diabeticus met hoge bloeddruk zal men trachten de bloeddruk onder 140/90 te krijgen. Bij een diabeticus zal men trachten de bloeddruk onder 130/80 te houden.
Diabetes is de belangrijkste oorzaak van nierdialyse in de Westerse wereld. Door het hoge bloedsuikergehalte worden de niercellen langzaam vernietigd.
De retina of het netvlies van het oog wordt beschadigd door het hoge bloedsuikergehalte. Diabetes mellitus is de belangrijkste oorzaak van blindheid bij volwassenen.
Diabetes kan ook zenuwen aantasten met als gevolg een verminderd gevoel, tintelingen en pijn in voeten, handen, tenen en vingers.
Een belangrijke complicatie van diabetes mellitus is een slechte wondheling.
Door de verminderde doorbloeding (door de schade aan de bloedvaten) genezen wondjes trager. In combinatie met de zenuwschade, die ervoor zorgt dat er minder pijn gevoeld wordt, kan dit vooral aan de voeten tot zeer ernstige problemen leiden. Indien de slecht helende wonden beginnen infecteren kan zelfs gangreen optreden met amputatie tot gevolg.
Diabetes is de belangrijkste oorzaak van niet-traumatische amputatie bij volwassenen.
Erectieproblemen zijn een gevolg van de zenuwschade en de schade aan de bloedvaten.
Diabetes neuropathie kan ook optreden thv de zenuwen van het maag-darmstelsel, met als gevolg diarree, misselijkheid, braken, constipatie.
Na het stellen van een diagnose van suikerziekte zal de patiënt behandeld worden. Naargelang de oorzaak zijn verschillende behandelingsstrategieën mogelijk:
Een belangrijke oorzaak van type 2 diabetes is een sedentaire (zittende) levensstijl, zwaarlijvigheid en een vetrijk dieet. Aanpassingen aan de levensstijl kunnen een belangrijke impact hebben op deze factoren.
Rookstop is uitermate belangrijk bij diabeten!
Er bestaan verschillende medicijnen die oraal ingenomen kunnen worden en die een invloed hebben op het suikermetabolisme in het lichaam.
Deze medicatie kan enkel gegevens worden bij type 2 diabetes.
Patiënten met type 1 diabetes worden altijd behandeld met insuline, gezien ze het zelf niet meer kunnen aanmaken.
Elke patiënt leidt zijn eigen leven en houdt er andere gewoontes op na. Een behandelingsschema (welke insuline, hoeveel maal per dag spuiten, wanneer insuline spuiten, ...) voor diabetes type 1 wordt daarom steeds aangepast aan de individuele behoeften van de patiënt.
Een behandeling met insuline instellen is niet eenvoudig. Elke patiënt reageert anders op het insuline en het kan een hele tijd duren eer men de behandeling op punt heeft gesteld. Zeker in de beginfase van de behandeling zal men op zeer regelmatige tijdstippen de glycemie bepalen en de behandeling indien nodig aanpassen.
Bij type 2 diabetici wordt zal men pas naar insuline grijpen als de glycemie niet onder controle kan gebracht worden met aanpassingen in levensstijl en orale medicatie alleen.
Er bestaan toestellen op de markt die op regelmatige tijdstippen een kleine hoeveelheid snelwerkend insuline afgeven.
Dit geeft een meer gelijkmatige insulineconcentratie in het bloed.