In de dunne darm worden verteringssappen uitgescheiden die helpen bij het afbreken van voedsel in stoffen die door de darmwand van de dunne darm kunnen opgenomen worden.
Het voedsel wordt door spiercontracties van de darmwand verder geduwd naar de dikke darm. In de dikke darm komt onverteerbaar voedsel terecht en worden water en zout onttrokken van de resten. de overblijfselen zijn ontlasting en worden door spiersamentrekkingen van de dikke darm naar de endeldarm (het colon: het laatste deel van de dikke darm) geduwd. Als de endeldarm vol is geeft het lichaam het signaal dat het tijd is om naar het toilet te gaan. Vaak is dit een kwartier na de maaltijd. Een normale stoelgang frequentie varieert tussen 3 maal daags en 3 maal per week.
Prikkelbare darm syndroom (PDS), spastisch colon of irritable bowel syndrome (IBS) is een functiestoornis van de dikke darm: de darm trekt krampachtig, onregelmatig en frequenter dan normaal samen.
PDS kan ook veroorzaakt worden door een overgevoelige darmwand die reageert op bepaalde prikkels waar normaal geen reactie op komt.
Soms komen beide vormen samen voor.
Er is nog geen exacte oorzaak gekend voor PDS maar stress en voeding kunnen de klachten verergeren. Sommige mensen zijn extra gevoelig voor bepaalde voedingsstoffen.
Mensen met PDS hebben door de sterke darmcontracties vaak last van darmkrampen, opgeblazen gevoel, flatulentie, diarree of juist constipatie.Een rommelende buik, oprispingen en winderigheid komen ook vaak voor. Soms kan de buik door gasvorming opzetten en dikker worden.
Klachten treden vaak op tijdens of net na de maaltijd. Naar het toilet gaan of winden laten verlichten de klachten meestal snel.
Buikkrampen situeren zich vaak links onder in de buik of rond de navel.
De diagnose van prikkelbare darm is relatief eenvoudig te stellen aan de hand van de symptomen.
De arts kan ervoor kiezen om extra onderzoeken te doen om andere aandoeningen uit te sluiten, zeker indien er ziektetekens aanwezig zijn die normaal niet bij spastisch colon voorkomen, zoals bloed in de stoelgang en vermageren.
Er is geen goede behandeling voor prikkelbare darm. Met een aangepast dieet kan al veel ongemak voorkomen worden. Vooral vette voeding, grote maaltijden en melkprodukten schijnen PDS uit te lokken. Ook bepaalde groenten zoals bonen, ajuinen en peulvruchten kunnen maar beter vermeden worden op dagen dat men last heeft van PDS.
Mensen met prikkelbare darm leren snel de voedingsmiddelen kennen die bij hen problemen uitlokken.
Bij ernstige gevallen kunnen bepaalde medicaties overwogen worden die de spastische samentrekkingen van de darm kunnen verminderen.
De prognose van prikkelbare darm is goed: behalve de ongemakken die met de aandoening gepaard gaan is er geen invloed op de levenskwaliteit. Wel zijn er sterke aanwijzingen dat mensen met prikkelbare darm vaker last hebben van andere ziektes zoals reflux, depressie en chronisch vermoeidheidssyndroom.