Het Munchausen syndroom is een psychiatrische aandoening waarbij mensen met een nood voor aandacht ziektes gaan veinzen of zichzelf ziek maken of verwonden om medeleven te krijgen van anderen, zoals gezondheidsmedewerkers.
De oorzaak van het syndroom is onbekend, maar men ziet het vaker bij mensen die een ernstige ziekte meemaakten in de jeugd of die misbruikt werden op jonge leeftijd.
Het belangrijkste symptoom van Munchausen is de ziekelijke nood voor aandacht. Om dit te bereiken zal de patiënt een ernstige ziekte veinzen of zichzelf verwonden of ziek maken. Dit kan soms heel ver gaan, er zijn gevallen gekend van patiënten die zichzelf inspoten met melk, benzine, bacteriën of zelfs uitwerpselen. Ook zelfvergiftiging komt voor..
Men mag de aandoening niet verwarren met hypochondria, een psychische stoornis waarbij mensen denken dat ze allerlei ziektes hebben. Mensen met Munchhausen wìllen juist ziek zijn.
Een ernstige vorm van Munchausen is Munchausen by proxy. In dit geval probeert men de sympathie te winnen van anderen door de eigen kinderen ziek te maken.
Munchausen wordt gekenmerkt door dramatische verhalen over ernstige ziektes en frequente ziekenhuisopnames. Patiënten zijn zeer gretig om risicovolle tests of ingrepen te ondergaan. Vaak zijn ze zeer goed op de hoogte van de ziekte die ze veinzen. De geveinsde ziekte kan ook plots erger worden zonder enige duidelijke reden.
De diagnose van Munchausen is soms zeer moeilijk te stellen omdat de patiënten vaak meesterlijke manipulators zijn.
Mensen met Munchausen hebben nood aan psychische bijstand. Het is een moeilijk te behandelen probleem.