Het Korsakov syndroom is een geheugenstoornis die blijvend is en voorkomt na een te lang en overdadig alcoholgebruik in combinatie met een te lage vitamine B1 inname. Het korte termijngeheugen wordt sterk aangetast en er komen vaak ook lichamelijk klachten die te wijten zijn aan het overmatige alcoholgebruik.
Korsakov is een gevolg van hersenschade die ontstaat door het vitamine B1 tekort.
Het syndroom werd in 1887 voor het eerst beschreven door de Russische psychiater Sergej Korsakov.
Het syndroom kan ook voorkomen bij erge ondervoeding (zoals bij anorexia nervosa) en bij drugverslaafden.
Korsakov wordt vaak voorafgegaan door het syndroom van Wernicke. Een acute fase van verwardheid en gestoorde bewegingen van ogen en tijdens het lopen. Er is een daling van het bewustzijn. Indien niet tijdig ingegrepen wordt kan deze fase fataal aflopen. Wernicke is een gevolg van vitamine B1 tekort.
Meer dan de helft van de patiënten die Wernicke overleven ontwikkelen Korsakov.
Korsakov wordt gekenmerkt door ernstige geheugenstoornissen en afvlakkende gevoelsbeleving. Andere hersenschade treedt soms ook op. Het geheugenverlies slaat zowel op nieuwe informatie als op oude herinneringen. Vaak vullen de patiënten de lacunes in hun geheugen onbewust op met verzinsels (confabulaties).
Door de drankzucht zijn vaak ook andere organen beschadigd, zoals de lever, hart en bloedvaten.
De hersenschade is irreversibel en kan niet behandeld worden.
Continue begeleiding is nodig.