Hormonen

Hormonen zijn stoffen die gemaakt worden door de endocriene organen, in het bloed circuleren en een invloed uitoefenen op andere cellen en organen in het lichaam.

Het endocriene stelsel bestaat uit verschillende organen die elkaar vaak sterk beïnvloeden. Typisch in de endocrinologie zijn de cascadesystemen waarbij endocriene klieren hormonen produceren die een invloed uitoefenen op andere endocriene klieren die op hun beurt weer hetzelfde doen.

De endocriene klieren van het lichaam zijn:

• Hypothalamus
  Onderaan de hersenen zit de hypothalamus: een kleine zone in de hersenen die levensbelangrijke functies reguleert, zoals de bloeddruk, hartslag, honger, dorst, slaap, lichaamstemperatuur...
• Hypofyse
  De hypofyse of hersenaanhangsel is een klein kliertje dat onder de hersenen hangt. De belangrijkste functies zijn de groei, waterhuishouding, regeling van het metabolisme en temperatuur en het aandrijven van andere endocriene klieren zoals de schildklier en de geslachtsorganen.
• Epifyse
  De epifyse of pijnappelklier hangt ook onder de hersenen en reguleert het dag-nachtritme.
• Thymus
  De thymus of zwezerik heeft een belangrijke functie in de lichaamsafweer, maar produceert ook hormonen die de groei en de afweerfunctie beïnvloeden.
  
• Schildklier
  De schildklier of thyroid produceert hormonen die het metabolisme (stofwisseling) en de groei beïnvloeden.
  
• Bijschildklieren
  Tegen de schildklier liggen 4 bijschildkliertjes of parathyroïden die hormonen aanmaken met een functie in de calcium- en fosforhuishouding.
  
• Nieren
  De nieren maken hormonen aan die de water- en zouthuishouding en de  bloeddruk beïnvloeden. Daarnaast produceren de nieren ook erythropoëtine of EPO: een hormoon dat de aanmaak van rode bloedcellen stimuleert.
  
• Bijnieren
  De bijnieren zijn endocriene organen die boven op de nieren liggen. Ze bestaan uit een bijnierschors en het bijniermerg die verschillende functies hebben.
  
  • De bijnierschors heeft 3 lagen die elk andere hormonen aanmaken en heeft een functie in de regulering van de mineralenhuishouding, lichaamsafweer, bloeddruk en glucosehuishouding.
  • Het bijniermergmaakt adrenaline aan: het angst- en stresshormoon dat het lichaam klaarmaakt voor een vecht- of vluchtreactie.
    
• Alvleesklier
  De pancreas of alvleesklier is een spijsverteringsklier waarin zich de zogenaamde eilandjes van Langerhans bevinden. Deze hebben een belangrijke rol in het suikermetabolisme door de productie van glucagon en insuline.
  
• Testikels of eierstokken
  De geslachtsorganen produceren de geslachtshormonen die de uiterlijke geslachtskenmerken en de voortplanting beïnvloeden.

Belangrijke endocriene ziektes zijn:

• Hyperthyroïdie
  Overactieve schildklier
• Trage Schildklier
  Men spreekt van een trage schildklier als de schildklier te weinig hormonen produceert. De ziekte komt voornamelijk voor bij vrouwen van middelbare leeftijd.
• Suikerziekte
  Diabetes Mellitus
• Syndroom van Cushing
  Cushing ontstaat meestal door een te hoge dosis medicijnen die ingenomen worden voor andere ziektes of door een bijnier die teveel van het hormoon cortisol produceert. Dit is zeldzaam en meestal een gevolg van een tumor in de hypofyse.