De Spaanse arts, theoloog, geograaf en humanist Michael Servetus of Michael Servet (1511-1553) beschreef heel precies de pulmonale circulatie of kleine bloedsomloop in zijn 'Restitutio Christianismi'. Hij noteerde dat de bloedcirculatie via de longen verloopt van de rechter naar de linker hartzijde en hij herkende ook dat de uitwisseling van veneus naar arterieel bloed niet in de linker ventrikel gebeurt, maar wel in de longen. Niet zozeer het herkennen van de pulmonale circulatie, maar wel de ontdekking van de respiratoire veranderingen in de longen maakten van Servetus een pionier van de fysiologische wetenschappen. Door zijn controversiële aanpak werd Servet, zowel door Katholieken als door Calvinisten ter dood veroordeeld. Op 25 oktober 1553 werd hij levend verbrand, met een exemplaar van zijn 'Restitutio Christianismi' aan zijn voeten. Omdat Genève geen professionele beul had ging er bij de executie heel wat mis en duurde zijn sterven uren lang.
In zijn lijvig boek 'Universa Medicini', waarvan liefst dertig edities bestonden, schreef Jean Francois Fernel (1497-1558) het allereerste rapport over 'endocarditis'. De Franse arts introduceerde de term 'fysiologie' voor de studie van de lichaamsfuncties en hij was ook de eerste die het 'spinaal kanaal' beschreef.
De Nederlandse arts en anatoom Andreas Vesalius (1514-1564) was de eerste die een abdominaal aorta-aneurysma diagnosticeerde.
De Poolse Professor Geneeskunde Joseph Struthius (1510-1568) was de lijfarts van zowel de Hongaarse koningin Isabella Jagiellonica (1519-1559) als van de Poolse koning Sigismund Augustus (1520-1572). Als docent aan de Universiteit van Padua presenteerde hij als eerste een grafische voorstelling van de pols en introduceerde hij het concept van een toestel om de pols mechanisch te registreren. Hij registreerde ook als eerste de arteriële druk, door externe gewichten te leggen op de pols. Struthius' faam was zo groot dat men hem aan het ziekbed van de Turkse Sultan Kanuni Sultan Süleyman I (1494-1566) en de Spaanse koning Philip II (1527-1598) riep. In zijn 366 pagina's tellende monografie 'Sphygmicae artis iam mille ducentos annos perditae et desideratae Libri V' beschreef hij zijn ervaringen met de pols. Door vivisecties toonde hij de onderlinge afhankelijkheid aan van het vasculaire gedrag en de zenuwen, iets wat nu omschreven wordt als neurovasculaire reflex. Het werk bestond uit vijf boeken met de polstypes, hun diagnose, hun etiologie en hun prognostische waarde als onderwerp. Na de Grieken introduceerde hij de definitie van de pols:
"De pols is de functie die begint bij het hart, als de arteriën door de diastole en systole in beweging zijn…."
De Italiaanse Professor chirurgie en anatomie Matthieu Realdo Colombo (1516-1559) beschreef de bloedcirculatie doorheen de longen. Een studie van zijn geschriften toont duidelijk aan dat hij de circulatie niet echt kende, maar dat hij enkel wat notie had over de manier waarop het bloed van de rechter naar de linker hartzijde passeert. In zijn werk staat een schets van de pulmonale circulatie, maar het is overduidelijk dat hij het mechanisme van de kleppen niet begreep, zoals Andreas Vesalius (1514-1564) dat wel deed. Van de systemische circulatie wist hij enkel dat er vanuit het hart een oscillatie van bloed is naar het lichaam en vervolgens vanuit het lichaam naar het hart. Verder verdedigde hij de gedachte van Galen (129-200), dat alle venen ontspruiten uit de lever. Hij ontkende zelfs de musculaire structuur van het hart. Hij had ook zware disputen met Andreas Vesalius (1514-1564) en Gabriel Fallopio (1523-1562), Vesalius en Colombo werden zelfs bittere rivalen. In zijn cursussen beweerde Colombo dat Vesalius heel wat fouten had gemaakt. Hierop ridiculiseerde Vesalius hem in het openbaar, hij noemde Colombo een 'Ignoramus' en hij stelde
"Het weinige dat hij van anatomie kent, leerde hij dan nog van mij."
Kort voor zijn dood publiceerde Colombo zijn enig werk 'De Re Anatomica', waarin hij onder andere ook de clitoris beschreef.
"Men zou het de liefde of de zoetheid van Venus moeten noemen"
Later bleek dat heel wat van zijn ontdekkingen het werk waren van zijn leerling Gabriel Falloppio (1523-1562), vooral dan die beschrijving over die clitoris.
Colombo was ook de eerste die harttumoren beschreef.
De Italiaanse chirurg Gabriel Falloppio (1523-1562) publiceerde in 1561 zijn 'Observationes Anatomicae', maar hij claimde dat hij dat boek vier jaar eerder had geschreven. Ook dat is weinig waarschijnlijk omdat in dat werk heel wat verwijzingen staan naar 'De Re Anatomica'. Laten we het er maar bij houden dat er tussen de leraar en zijn student heel wat na-ijver bestond.
De Italiaanse anatoom Julius Caesare Aranzi of Arantius (1530-1589) onderzocht, beschreef en tekende de anatomie van het hart. Zijn naam is geassocieerd met de fibro-cartilagineuse verdikkingen aan het vrije uiteinde van de semi-ulnaire kleppen (corpora Arantii). Hij werd aan de Universiteit van Padua toegelaten, waar hij op 19-jarige leeftijd een eerste ontdekking deed met de beschrijving van de musculus elevator van het bovenste ooglid. In 1556 haalde hij aan de Universiteit van Bologna zijn doktersdiploma en op 27-jarige leeftijd werd hij in dat instituut tot docent Geneeskunde en Chirurgie benoemd. In 1570 werden de twee specialisaties gescheiden en benoemde men hem tot Professor Anatomie, een vak dat hij tot aan zijn dood 33 jaar lang doceerde. Na het bestuderen van de anatomische relaties van de hartcaviteiten, kleppen en grote vaten, bevestigde hij de inzichten van Realdo Colombo (1516-1559) over de weg die het bloed volgt van de rechter- naar de linker hartzijde.
In 1574 beschuldigde de Italiaan Govanni Battista Carcano Leone (1536-1606), een student van Gabriel Falloppio (1523-1562), Realdo Colombo (1516-1559) formeel van plagiaat.