WebiMed.net

Medische Informatie en Gezondheid

Bipolaire Stoornis

Een bipolaire stoornis is ook gekend onder de naam manisch-depressieve stoornis. Iemand die manisch depressief is heeft last van extreme stemmingswisselingen met afwisselend manische periodes en depressieve periodes. Tussen deze uitersten kunnen normale stemmingen voorkomen.

De term manisch-depressieve stoornis werd voor het eerst beschreven in de 19de eeuw en wordt nu in de medische literatuur niet meer gebruikt.

Een bipolaire stoornis uit zich voor het eerst tijdens of na de puberteit, meestal in de leeftijdscategorie van 15 tot 25 jaar.

De ziekte wordt veroorzaakt door een combinatie van genetische factoren en omgevingsfactoren.

Men schat dat ongeveer 4% van de bevolking in min of meerdere mate last heeft van bipolaire stoornis. Er is geen verschil in voorkomen tussen de geslachten of verschillende bevolkingsgroepen.

Oorzaken

Er is niet één exacte oorzaak voor bipolaire stoornis, verschillende factoren spelen een rol.

Genetisch

Er is een familiale, erfelijke voorbeschiktheid voor de ontwikkeling van bipolaire stoornis. Verschillende genen blijken onafhankelijk van elkaar een rol te kunnen spelen.

Fysiologisch

Met geavanceerde beeldvormende technieken heeft men veranderingen in sommige hersendelen van bipolaire patiënten kunnen aantonen. Sommige hersendelen zijn groter en met functionele MRI - een beeldvormende techniek die de activiteit in de verschillende hersendelen kan in beeld brengen - kan men bij bipolaire mensen andere reacties in de hersenen vaststellen.

Er is een verstoord evenwicht van de chemische stoffen die instaan voor de signaaloverdracht in de hersenen - zoals dopamine en serotonine.

Er werd ook een ander dag-nachtritme vastgesteld bij mensen met bipolaire stoornis.

Omgeving

Er zijn sterke aanwijzingen dat omgevingsfactoren een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van bipolaire stoornis. Vermoedelijk kunnen bepaalde omgevingsfactoren een bipolaire stoornis uitlokken bij mensen die de familiale aanleg hebben.

Onderzoek heeft aangewezen dat emotionele gebeurtenissen - zoals traumatische gebeurtenissen en misbruik - tijdens de kindertijd vaak wordt gemeld door mensen met een bipolaire stoornis. Emotionele gebeurtenissen kunnen ook manisch depressieve episodes uitlokken bij mensen met een bipolaire stoornis.

Symptomen

Mensen met een bipolaire stoornis hebben last van extreme gemoedstoestanden die het normaal functioneren bemoeilijken. Verschillende gemoedstoestanden wisselen elkaar af, met tussenin vaak normale periodes.

Manische episodes

Een manie is een ernstige stemmingsstoornis die zich uit in overmatige vreugde, opwinding, hyperactiviteit, boosheid, creativiteit (veel beroemde artiesten zijn bipolair), euforie en impulsiviteit. Er is een sterke ongeremdheid en een vergroot gevoel van eigenwaarde.

Symptomen van een manische episode zijn:

  • grote spraakzaamheid
  • snelle afleiding
  • gedachten racen door het hoofd
  • van de hak op de tak springen
  • weinig slaap nodig
  • het nemen van meer risico's
  • hoog libido
  • aggressie en woedeaanvallen
  • intolerantie
  • opdringerigheid
  • angstaanvallen
  • ondoordachte aankopen
  • fantastische ideeën
  • het gevoel uitverkoren te zijn voor grootse dingen

Sommigen zoeken hun toevlucht in alcohol of drugs.

In extreme gevallen kan een psychose optreden waarbij waanbeelden en hallucinaties voorkomen en het contact met de werkelijk verloren gaat.

Hypomane episodes

Hypomanie is een lichte vorm van manie. Er is hyperactiviteit, euforie, impulsiviteit en/of prikkelbaarheid, maar er treden geen psychotische symptomen of gevoelens van grootsheid op en de episode belemmert de normale omgang en het dagdagelijkse leven niet. Sommigen hebben een opstoot van creativiteit of productiviteit tijdens een hypomane periode. Vaak is er een verhoogd libido.

Een hypomane episode kan weken tot maanden aanhouden

Depressieve episodes

Niet alle mensen met bipolaire stoornis hebben depressieve periodes.

De depressieve episodes van een bipolaire stoornis zijn gekenmerkt door een aanhoudend gevoel van neerslachtigheid en verlies van levenslust.

Symptomen zijn:

  • verdriet
  • angst
  • schuld
  • boosheid
  • isolatie
  • hopeloosheid
  • eenzaamheid
  • verlegenheid en angst voor sociale interacties
  • irriteerbaarheid
  • apathie
  • algehele desinteresse
  • zelfhaat
  • moeheid
  • slaapstoonissen
  • verlies in eetlust
  • depersonalisatie
  • morbide en suïcidale gedachten

Ernstige depressieve episodes kunnen leiden tot psychose met waanbeelden en hallucinaties.

Deze episodes kunnen duren minstens 2 weken en kunnen maanden aanhouden indien ze niet behandeld worden.

Gemengde episodes

Gemengde episodes vertonen tekens van zowel manische als depressieve episodes. Voorbeelden zijn huilen tijdens een manische episode of snel wisselende gedachten tijdens een depressieve episode.

Bijhorende kenmerken van bipolaire stoornis

Sommige kenmerken zijn niet typisch voor bipolaire stoornis maar komen vaak samen voor bij mensen met een bipolaire stoornis of gaan vooraf aan de ontwikkeling ervan. Vaak worden veranderingen in de cognitieve processen en mogelijkheden gezien, zoals verminderde aandacht en executieve functies en geheugenproblemen.

ADHD en depressie bij kinderen zou een voorteken kunnen zijn van de latere ontwikkeling van bipolaire stoornis.

Rapid Cycling

De meeste mensen met een bipolaire stoornis maken een episode mee om de 1of 2 jaar. Deze duurt dan ongeveer 3 tot 6 maanden. Indien er minstens 4 manische, hypomane of depressieve episodes voorkomen binnen een periode van een jaar, spreekt men van rapid cycling. Er zijn zelfs gevallen bekend waarbij verschillende episodes optraden binnen de 24 uur.

Types

Er worden verschillende onderverdelingen van bipolaire stoornissen gemaakt. Afhankelijk van de aard van de episodes spreekt men van bipolaire stoornis 1, bipolaire stoornis 2 en cyclothyme stoornis.

Bipolaire stoornis 1

Bipolaire stoornis 1 wordt gekenmerkt door 1 of meer manische episodes. Een depressieve of hypomane periode komt niet noodzakelijk voor, maar meestal wel.

Bipolaire stoornis 2

In deze categorie treden geen manische episodes op, maar wel één of meer hypomane episodes en één of meer depressieve episodes.

Cyclothyme stoornis

Een voorgeschiedenis van hypomane episodes, afgewisseld met episodes van lichte depressie. De stemmingswisselingen zijn minder uitgesproken maar kunnen wel het dagelijkse leven bemoeilijken.

Er is ook nog een "restgroep" van mensen met kenmerken van bipolaire stoornis, maar die men niet kan indelen in bovenstaande categorieën.

Behandeling

De behandeling van bipolaire stoornis bestaat uit psychotherapie en medicatie.

Psychotherapie is erop gericht de syptomen te verlichten, de triggers en voortekens van episodes te herkennen en om te gaan met de negatieve emoties.

De therapie bestaat onder meer uit gedragstherapie, systeemtherapie (met het hele gezin) en psycho-educatie.

Medicijnen uit de klasse van de stemmingsstabilisatoren kunnen de manische en de depressieve episodes omkeren en herval voorkomen. Het oudste en nog altijd vaak gebruikte medicijn uit deze klasse is lithium waarmee men manische episodes behandelt en hervallen voorkomt.

Sommige anti-epileptica worden ook gebruikt voor het behandelen van manische episodes.

Antipsychotica kunnen ook hun nut hebben.

Prognose

De prognose voor mensen met een bipolaire stoornis is goed indien het tijdig en goed behandeld wordt.

Vaak is medicatie nodig om de ziekte onder controle te houden en een normaal leven te kunnen leiden.

Bekende mensen met een bipolaire stoornis

Bipolaire stoornis is geen zeldzame aandoening. Verschillende beroemdheden hebben of hadden er last van.

Het aantal mensen in deze lijst die beroemd zijn omwille van een artistiek talent is opvallend:

  • Russell Brand (Brits acteur, komiek en ex-man van Katy Perry)
  • Winston Churchill (vermoedelijk) (Brits premier)
  • Kurt Cobain (de betreurde zanger van Nirvana)
  • Charles Dickens (schrijver)
  • Ludwig van Beethoven (vermoedelijk)
  • Ray Davies (zanger van The Kinks)
  • Frank Bruno (Brits professionneel bokser)
  • DMX (rapper)
  • Richard Dreyfus (Amerikaans acteur uit onder andere Jaws en Close encounters of the Third Kind)
  • Carry Fisher (prinses Leia uit de Star Wars films)
  • Larry Flynt (van Hustler magazine en de film The People vs. Larry Flynt)
  • Stephen Fry (Brits acteur, komiek en schrijver)
  • Paul Gascoigne (voormalig stervoetballer)
  • Mel Gibson (de beroemde acteur)
  • Macy Gray (zangeres en actrice)
  • Linda Hamilton (Sarah Connor uit de oorspronkelijk Terminator films)
  • Ernest Hemingway (beroemd schrijver)
  • Kristin Hersh (zangers van Throwing Muses)
  • Jack Irons (voormalige drummer van Red Hot Chili Peppers and Pearl Jam)
  • Marilyn Monroe (actrice)
  • Edvard Munch (schilder van De Schreeuw)
  • Isaac Newton (vermoedelijk) (ontdekker van de zwaartekracht)
  • Friedrich Nietzsche (filosoof)
  • Sinead O'Connor (zangeres)
  • Edgar Ellen Poe (vermoedelijk) (dichter en schrijver)
  • Axl Rose (zanger van Guns n' Roses)
  • Robert Schumann (Duits componist)
  • Nina Simone (zangeres)
  • Frank Sinatra (zanger)
  • Ted Turner (oprichter van CNN, ex-man van Jane Fonda)
  • Jean Claude Vandamme(the muscles from Brussels)
  • Vincent Van Gogh (schilder)
  • Ruby Wax (Brits komiek en actrice)
  • Brian Wilson (van The Beach Boys)
  • Amy Winehouse (de betreurde zangeres)
  • Virginia Woolf (schrijfster)
  • Catherine Zeta-Jones (actrice, vrouw van Michael Douglas)

In de bekroonde TV serie Homeland leidt het hoofdpersonage Carrie Mathison, gespeeld door Claire Danes, aan bipolaire stoornis.