WebiMed.net

Medische Informatie en Gezondheid

1750 - 1799

1750

De Italiaan Giacomo Casanova (1725-1798) liet zijn minnaressen kleine, gouden balletjes in de vagina plaatsen. Hij liet ze vervaardigen door een Geneefse goudsmid en was ervan overtuigd dat dit een bevruchting voorkwam.

Tijdens de dissectie van een lijk stootte de Schotse chirurg John Hunter (1728-1793) toevallig op een geblokkeerde zaadleider. Maar men bleef de zaadleider negeren tot de Britse chirurg en anatoom Sir Ashley Cooper (1768-1841) zijn uitgebreide studie "Observations on the Structure and Diseases of the Testis" presenteerde. De experimenten van Cooper gebeurden wel op honden, het is niet zeker wie de eerste operatie uitprobeerde bij de mens.

Voor de Industriële Revolutie, die van 1750 tot 1850 duurde, berustte de contraceptie van Amerikaanse mannen grotendeels op uit linnen of dierlijke darmen vervaardigde condooms. Bij de vrouwen werden vaginale douches gebruikt. Abortus inducerende kruiden zoals Savin en polei, pessaria of gelijkaardige toestellen werden in de vagina geplaatst om het sperma tegen te houden of te doden. Toen al deze apparaten illegaal werden, ontstond er een bloeiende handel in 'hygiëne producten'. Zo werden vaginale sponzen verkocht om vrouwen te beschermen tegen ‘kiemen’, in plaats van tegen sperma. Dit leidde tot misleidende, zo niet ronduit bedrieglijke reclame.

De datum van het eerste bidet en de uitvinder ervan zijn onbekend. Sommige deskundigen menen dat het de Franse architect Christophe Des Rosiers (1722-1779) was, die meubels ontwierp voor de Franse koninklijke familie. In 1750 verscheen het bidet à seringue, dat dank zij een handbediende pomp met reservoir een opwaartse waterspray gaf.

In de jaren 1750  openden de eerste condoomwinkels hun deuren voor het publiek. Achter de toonbank stonden vooral vrouwen. In Londen waren dat de dames Phillips en Perkins, die in 1766 het overgrote deel van de markt in handen hadden. Bovendien bezat mevrouw Phillips een groothandel in de Londense Half Moon Street. Beiden hadden een enorme voorraad blazen, vliezen en andere voorbehoedmiddelen die ze verkochten aan apothekers, reizigers en ambassadeurs. De reclame werd gevoerd via gedichtjes en hun condooms werden uitgevoerd naar Frankrijk, Spanje, Portugal, Italië en 'other foreign places'. Juffrouw Jenny van haar kant bevoorraadde de ‘mindere’ klasse met gewassen tweedehands-condooms.

Rond 1750 noteerde men een opmerkelijke verandering in de opvoeding van kinderen, met inbegrip van het borstvoedingspatroon. Meer dan alle andere aspecten van moderne familieplanning was het onderdrukken van de ovulatie tijdens de lactatie in sommige landen verantwoordelijk voor het verhinderen van geboortes. In de 18de eeuw was het gebruik van opiaten, het toedienen van gin of te weinig voedsel de doodsoorzaak van heel wat kinderen. Andere ouders verstikten hun kinderen in bed en pasgeborenen ‘achterlaten’ was bij ongewenste zwangerschappen een courant toegepaste methode.

1751

In 1751 werd het bidet nog steeds als een teken van losbandigheid aanzien en aangeduid als de toegeeflijkheid van Madame de Pompadour (1721-1764). Een palissander gefineerd bidet van Madame de Pompadour wordt nog steeds bewaard in Versailles.

1760

Kort bij de beruchte walletjes van Amsterdam, opende de condoomspeciaalzaak 'Condomerie Het Gulden Vlies'. De Haagse boekenverkoper Mathijs van Mordechay verkocht er de Cohen "condons", die hij vervaardigde uit de blazen van lammeren en uitrustte met lintjes. Maar je kon er ook pornografische boeken kopen.

1761

Kindermoord en abortus werden beschouwd als criminele praktijken, die in de kranten goed gedocumenteerd werden. Wat erop wees dat ze wijdverspreid waren.

1763

Het ‘condoom', de 'preservatieve machine' of gewoon het 'armour' (= pantser) bereikte in de contraceptie een populair hoogtepunt, vooral omwille van haar profylactische functies. In de erotische poëzie werd ze alom geprezen. In zijn London Journal beschreef de Schotse advocaat James Boswell (1740-1795) in mei 1763 hoe hij een sterk, jong en vrolijk meisje oppikte, haar naar de Westminster Bridge bracht, waar hij haar boven op dit nobele gebouw volop liet genieten, getooid met zijn ‘armour’.

Het veelvuldige gebruik van condooms blijkt uit geschriften van Marquis de Sade (1740-1814), Giacomo Casanova (1725-1798) en James Boswell (1740-1795). Laatstgenoemde Schotse advocaat en schrijver beschermde zich met een linnen condoom tegen geslachtsziekten. In 1764 bij een bezoek aan een Amsterdams bordeel dronk hij een glas met een prostituee, maar hij ging met haar niet ‘aan de slag’, omdat hij zijn wapenuitrusting ("armour" of pantser) vergeten had. Casanova liet zich tijdens een bordeelbezoek in Marseille de zogenaamde ‘Capots Anglaises’ aanmeten, waarbij hij naar eigen zeggen een hoogtepunt bereikte.

1775

De eerste verwijzing naar een vasectomie gebeurde in 1775, maar de Engelse chirurg en anatomist Sir Astley Koper (1768-1841) deed er in 1830 verder onderzoek naar. In 1907 was de mannelijke sterilisatie in de Verenigde Staten verplicht voor diegenen die het risico hadden om ernstige erfelijke aandoeningen door te geven. Dit zorgde voor de nodige bezorgdheid en vanaf 1934 was ze niet meer verplicht.

1789

Tot aan de Franse Revolutie in 1789 was abortus strafbaar in Europa en werd ze zelfs dikwijls beschouwd als moord.

In 1789 stelde de Duitse arts en syfilisspecialist Christoph Girtanner (1760-1800) visblaas-condooms voor als beschermend omhulsel voor het mannelijk lid. De openbare verkoop ervan werd echter gestopt om redenen van fatsoen.

1790

Een kleine groep vrijdenkers nam de taak op zich om informatie te verspreiden over contraceptie. Onder andere Francis Place (1771-1854), geboren in een ‘probleem-gezin’ en op 19-jarige leeftijd gehuwd met een meisje dat twee jaar jonger was. Zij baarde hem vijftien kinderen, waarvan er vijf vroegtijdig stierven. Ondanks hun grote financiële problemen, was het toch een gelukkig huwelijk. Toen Place lang na de geboorte van zijn laatste kind 52 jaar werd, verspreidde hij via gedrukte folders propaganda voor contraceptie. De folders werden op grote schaal rondgedeeld in Londen en in het noorden van Engeland en richtten zich ‘tot de gehuwden of tot beide geslachten van de werkende klasse en tot de gehuwden van de verfijnde klasse’. In zijn pamfletten verwees de auteur naar het gebruik van coïtus interruptus en naar de methode van een vaginale barrière:

"Een zacht stukje spons, zo groot als een kleine bal, bevestigd aan een heel smal lint, die wanneer het u uitkomt voor de geslachtsgemeenschap lichtjes bevochtigd wordt ingebracht en er erna terug uitgetrokken. Door deze gemakkelijke, eenvoudige, schone en niet onkiese methode, op geen enkele manier schadelijk voor de gezondheid, worden dus niet alleen veel verdriet en ellende voorkomen, maar worden er voor de maatschappij onberekenbare voordelen uitgewisseld.”

Place schreef dat hij overleg pleegde met ‘zeer respectabele verloskundigen’ en zijn strooibiljetten waren waarschijnlijk de eerste poging om onder kansarmen de verspreiding van een vruchtbaarheidsregelende techniek te versnellen. Een techniek die al op grote schaal gebruikt werd bij de rijken, maar tijdgenoten noemden de publicaties de ‘Diabolical Handbills’ (Duivelse Strooibiljetten). Place plaatste het gebruik van voorbehoedsmiddelen in een economische en gezondheidscontext. Hij geloofde dat vrouwen 'de grootst mogelijke sympathie en medeleven’ verdienden, omwille van hun lasten van de zwangerschap, de gevaren van de bevalling en omdat ze vaak meer kinderen hadden dan het inkomen van de ouders. De contraceptiva stelden hen in staat om hun kinderen te onderhouden en op een gepaste wijze te voeden.

1794

Het vondelingen-ziekenhuis van het Italiaanse Firenze hield een buitengewoon nauwkeurige administratie bij. Interessant om weten is dat het merendeel van de opgenomen kinderen voortkwam uit een legitieme geboorte. In de periode 1775-1794 vertegenwoordigden de vondelingen 4,2% van alle legitieme geboortes en 50% van alle legitieme geboortes gebeurden bij moeders met zes kinderen of meer.

1795

In zijn erotische roman 'Philosophy in the Bedroom' schreef Marquis de Sade (1740-1814) over sponzen. In de Verenigde Staten gebruikte men in de jaren 1800 vaak sponzen, die verpakt waren in zijden netten en uitgerust waren met een koord om ze eenvoudig te kunnen verwijderen.

1798

In zijn pamflet ‘An Essay on the Principle of Population’ raadde de Britse Anglicaanse predikant Thomas Robert Malthus (1766-1834), die in Cambridge ook hoogleraar economie was, seksuele onthouding aan als voorbehoedsmiddel. Hij stelde dat de bevolkingsaangroei de economische groei zou voorblijven en op basis van een eenvoudig model voorspelde hij een hongersnood op grote schaal. Daarom zag Malthus 'moral restraint' als enige oplossing voor de overbevolking, arme mensen die wisten dat ze geen gezin konden ondersteunen, moesten volgens hem ook geen gezin stichten.